Czy lekarz prowadzący indywidualną praktykę lekarską będzie mógł zatrudniać innych lekarzy? Dyskusja ta bezskutecznie toczy się już od wielu lat. Nic ona nie wnosi, nic nie zmienia, a co najistotniejsze nie dotyka nawet wierzchołka problemu.
Zwolennicy tezy o zniesieniu takiego zakazu powołują się między innymi na to, że zakaz zatrudniania lekarzy przez lekarzy jest archaiczny i ogranicza działalność gospodarczą. Z kolei zwolennicy utrzymania zakazu wskazują na przepisy prawa i regulacje dotyczącą podmiotów leczniczych. Niestety żadna z grup nie umie przekonać nieprzekonanych.
Stan prawny
Kwestie dotyczące zatrudnienia przez lekarza wykonującego indywidualną praktykę lekarską uregulowane są w art. 53. ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty z dnia 5 grudnia 1996 (Dz. U. 2019.537 z dnia 2019.03.21).
1. Lekarz wykonujący indywidualną praktykę lekarską, indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską, indywidualną praktykę lekarską lub indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską w miejscu wezwania może zatrudniać osoby niebędące lekarzami do wykonywania czynności pomocniczych (współpracy).
2. Lekarz, lekarz dentysta wykonujący indywidualną praktykę lekarską lub indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską lub grupową praktykę lekarską lub grupową specjalistyczną praktykę lekarską, prowadzący odpowiednio staż podyplomowy, szkolenie specjalizacyjne lub szkolenia w celu uzyskania umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny lub udzielania określonego świadczenia zdrowotnego, może zatrudniać lekarza, lekarza dentystę w celu odbywania przez niego stażu podyplomowego, szkolenia specjalizacyjnego lub szkolenia w celu uzyskania umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny lub udzielania określonego świadczenia zdrowotnego.
3. Lekarz, lekarz dentysta, o którym mowa w ust. 2, jest obowiązany do poinformowania organu prowadzącego rejestr o zatrudnieniu lekarza, lekarza dentysty.
4. Przepisów ust. 1–3 nie stosuje się do indywidualnej praktyki lekarskiej i indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej wykonywanej wyłącznie w miejscu wezwania lub wyłącznie w zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego.
Z przepisu tego (art. 53.1) wynikają dwa istotne rozstrzygnięcia. Po pierwsze dowiadujemy się kogo zakaz dotyczy. Przepis wprowadza zamknięty katalog praktyk leczniczych. Zatem dotyczy tylko lekarzy prowadzących indywidualną praktykę lekarską, indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską, indywidualną praktykę lekarską w miejscu wezwania oraz indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską w miejscu wezwania. Po drugie wskazuje, kogo taka osoba może zatrudniać. Są to: osoby niebędące lekarzami do wykonywania czynności pomocniczych, czyli asystentki stomatologiczne, pielęgniarki, położne, rejestratorki oraz inne osoby. Przepis zakazuje zatrudnienia innego lekarza. Praktyka zawodowa nie ma możliwości zatrudnienia innego lekarza. Jeśli do tego dojdzie, to jest to bardzo istotne naruszenie prawa. Złamanie tego przepisu może skutkować zakazem wykonywania działalności leczniczej przez 3 lata.
Co oznacza zatrudnić?
Oczywiście jest to zapis, jak twierdzą jego przeciwnicy, który może wyłącznie dotyczyć zatrudniania na umowę o pracę. Niestety, ale pojęcie „zatrudnić” ma dużo szersze zastosowanie, w związku z tym może obejmować wszelkie formy prawne zatrudnienia, np. umowa zlecenie, o dzieło, jak również kontrakty o świadczenie usług. Zatrudnić oznacza, że ktoś pracuje u kogoś. Świadczenie usługi w innym podmiocie może być potraktowane jako praca na czyjś rachunek za wynagrodzeniem. Nie wynika to wprost z zapisu. Jednak interpretacja przepisów zależna jest od tego, kto będzie to rozstrzygał. Więc nie wiemy, kto i jak ten zapis zinterpretuje w konkretnej sytuacji. Niestety może okazać się, że ocena tego postępowania nie będzie korzystna. Oczywiście można bronić tezy, że zapis jasno mówi o zatrudnieniu, a co za tym idzie chodzi wyłącznie o umowę o pracę. Warto wcześniej zastanowić się, czy warto ryzykować.
Chcę zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię. Gdyby ustawodawcy chodziło wyłącznie o zatrudnianie w ramach umowy o pracę, to przecież dopuściłby inne formy zatrudnienia czy współpracy lekarzy z indywidualną praktyką lekarską. Nie byłoby różnicy pomiędzy prowadzeniem podmiotu leczniczego a wykonywaniem zawodu w formie indywidualnej praktyki lekarskiej. Zatem nie po to stworzono szereg uregulowań i obowiązków dla podmiotów leczniczych, aby IPL mógł mieć takie same uprawnienia, a dużo mniej wymagające obowiązki. Ponadto sama nazwa indywidualna praktyka lekarska sugeruje, że chodzi o udzielanie świadczeń medycznych osobiście, indywidualnie przez konkretnego lekarza.
Kiedy IPL jednak może zatrudnić?
Natomiast możliwość zatrudnienia przez indywidualną praktykę lekarską innego lekarza jest, ale wyłącznie w enumeratywnie wyliczonych okolicznościach wskazanych w art. 53.2.
Lekarz prowadzący indywidualną praktykę lekarską może zatrudniać innego lekarza wyłącznie w celu: odbycia przez tego drugiego stażu podyplomowego, szkolenia specjalizacyjnego lub szkolenia w celu uzyskania umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny lub udzielania określonego świadczenia zdrowotnego.
Oczywiście taka możliwość istnieje, jeżeli lekarz ma uprawnienia do prowadzenia kształcenia podyplomowego w zakresie prowadzenia stażu kierunkowego, stażu podyplomowego lub szkolenia specjalizacyjnego, lub posiada wpis na listę podmiotów uprawnionych do szkolenia w zakresie uzyskiwania umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny lub z zakresu udzielania określonych świadczeń zdrowotnych. Warunki, które musi spełniać praktyka zamierzająca prowadzić szkolenia, określa art. 19 uzlld.
Podnajmowanie gabinetu
Zatrudniając innego lekarza lub podejmując z nim współpracę na zasadzie umowy cywilno-prawnej lub umowy o świadczenie usług przez inny podmiot gospodarczy napotykamy sporo problemów.
Oczywiście lekarz, który prowadzi indywidualną praktykę lekarską może wynająć lub podnająć gabinet na rzecz innej indywidualnej praktyki lekarskiej. Nie ma nigdzie zakazu, aby w jednym lokalu działalność prowadziło kilku lekarzy wykonujących indywidualną praktykę lekarską. Wówczas każdy lekarz działający w ramach IPL powinien prowadzić odrębną: fiskalizację na swojej kasie fiskalnej, dokumentację medyczną pacjentów, dokumentację RODO, dokumentację sanitarną na potrzeby kontroli np. SANEPID- -u i gospodarkę odpadami medycznymi (chyba, że z umowy wynika przeniesienie tych obowiązków na IPL wynajmujący gabinet).
Co by było gdyby?
W sytuacji współpracy dwóch indywidualnych praktyk lekarskich rodzą się problemy związane z dochodzeniem roszczeń. Jeśli IPL mógłby zatrudniać innych lekarzy, to co się stanie, gdy pacjent będzie chciał oskarżyć lekarza za błąd medyczny? Pojawia się problem, którego lekarza ma oskarżać? Lekarza, który wykonywał leczenie? Czy lekarza, który jest właścicielem IPL i który współpracował z lekarzem na podstawie tzw. kontraktu czy umowy o pracę? Jak się to ma do RODO? Jak wydać dokumentację medyczną i z czyimi pieczątkami nagłówkowymi? Z czyjej polisy OC pacjent będzie dochodził swoich roszczeń? Czy ubezpieczyciel przyjmie zgłoszenie z polisy w sytuacji świadczenia usług na rzecz indywidualnej praktyki lekarskiej? Pytań jest wiele. Te wszystkie kwestie trzeba by unormować prawnie.
Podsumowanie
Oczywiście zarówno przeciwnicy, jak i zwolennicy zakazu zatrudniania innych lekarzy przez indywidualne praktyki lekarskie mają swoje racje. Wymagania administracyjne wobec indywidualnej praktyki lekarskiej są inne niż wobec podmiotu leczniczego. Lekarz prowadzący IPL ma mniej obowiązków administracyjnych i nie ma tak dużych jak podmiot leczniczy obostrzeń lokalowych. Indywidualna praktyka lekarska jest działalnością, która w założeniu miała służyć wykonywaniu zawodu przez jednego lekarza. Miała ona na celu osobiste świadczenie usług leczniczych przez jednego lekarza. Podmiot leczniczy, z założenia, to już jednostka świadcząca usługi medyczne na szerszą skalę, stąd też inne wymagania są wobec niej stawiane.
Nie wiadomo dokąd doprowadzi debata w tym temacie. Pod rozwagę jednak należy poddać zwolennikom idei zniesienia zakazu zatrudniania innych lekarzy przez indywidualne praktyki lekarskie, że za takim zniesieniem będą szły obowiązki i wymagania. Pytanie, jaki zakres będzie tych wymagań? Jeżeli bowiem będą one takie same jak dla podmiotów leczniczych, to wydaje się, że nigdy ustawodawca nie zmieni tego zapisu. Bo po co miałby to zrobić? Powstałyby bowiem dwa różne twory prawne, nie różniące się miedzy sobą żadnymi obostrzeniami.
Autorka: Ewa Mazur-Pawłowska
Adwokat, specjalizuje się w prawie medycznym. Prowadzi autorskie szkolenia z zakresu prawa medycznego. Reprezentuje lekarzy w postępowaniach sądowych i dyscyplinarnych. Prowadzi audyty, tj. opracowuje pełną dokumentację dla działalności medycznej oraz dokumentację RODO. e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.