Mimo wieloletnich kampanii edukacyjnych i dostępności bezpłatnych badań, w Polsce z mammografii korzysta zaledwie jedna na trzy kobiety w wieku od 45 do 74 lat. To znacznie poniżej średniej europejskiej, co przekłada się na późne rozpoznania raka piersi i wysoką śmiertelność wśród Polek. Eksperci alarmują, że konieczne są pilne zmiany organizacyjne i edukacyjne, które zwiększą dostępność i świadomość znaczenia badań przesiewowych.
• W Polsce tylko 33 procent kobiet z grupy wiekowej 45–74 lata wykonuje bezpłatną mammografię.
• Średnia w Unii Europejskiej wynosi około 70 procent, a w krajach takich jak Dania – nawet 80 procent.
• Niska zgłaszalność skutkuje późnym wykrywaniem raka piersi i jedną z najwyższych śmiertelności w Europie.
• Onkofundacja Alivia prowadzi kampanię „Dbaj o siebie pełną piersią!” w ramach Miesiąca Świadomości Raka Piersi, by zwiększyć udział kobiet w badaniach.
Polki wciąż nie korzystają z bezpłatnej mammografii
W Polsce z badań mammograficznych wciąż korzysta zbyt mało kobiet. Według najnowszych danych, we wrześniu 2025 roku jedynie 33 procent kobiet w wieku od 45 do 74 lat wykonało bezpłatne badanie przesiewowe. Dla porównania, średnia w Unii Europejskiej wynosi 70 procent, a w Danii na mammografię zgłasza się ponad 80 procent kobiet. W Wielkiej Brytanii odsetek ten utrzymuje się na poziomie około 70 procent.
Tak znaczna różnica w uczestnictwie w badaniach przesiewowych przekłada się bezpośrednio na skuteczność wczesnego wykrywania raka piersi. W Polsce nowotwory te są często diagnozowane w zaawansowanym stadium, co istotnie ogranicza możliwości leczenia i pogarsza rokowanie.
Wysoka śmiertelność i późne rozpoznania raka piersi
Rak piersi pozostaje najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce. Pomimo postępu w diagnostyce i terapii, wskaźnik śmiertelności utrzymuje się na jednym z najwyższych poziomów w Europie. Główną przyczyną tego stanu rzeczy jest zbyt niska zgłaszalność na badania profilaktyczne, która nie pozwala na wykrycie choroby w jej wczesnym stadium.
Eksperci wskazują, że kluczowym elementem poprawy sytuacji jest zwiększenie dostępności badań, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach i na terenach wiejskich. Jak podkreśla Marta Sikorska z Onkofundacji Alivia, „musimy sprawić, by badania stały się realnie dostępne i powszechne — nie tylko dla mieszkanek dużych miast, ale także dla kobiet z mniejszych miejscowości i wsi”.
Nierówności regionalne w dostępie do badań
Różnice w zgłaszalności na mammografię pomiędzy regionami Polski są znaczące. Województwa północne i zachodnie, takie jak pomorskie czy wielkopolskie, osiągają wskaźnik powyżej 40 procent. Natomiast w regionach południowych i wschodnich, jak podkarpackie czy podlaskie, udział kobiet w badaniach nie przekracza 27 procent.
Brak równomiernego dostępu do diagnostyki wynika zarówno z niedostatecznej liczby ośrodków, jak i z ograniczonej świadomości zdrowotnej. W wielu mniejszych gminach pacjentki muszą pokonywać znaczne odległości, aby wykonać badanie, co zniechęca do uczestnictwa w programie profilaktycznym.
Edukacja i kampanie społeczne – klucz do zmian
Październik, obchodzony na całym świecie jako Miesiąc Świadomości Raka Piersi, ma na celu przypominanie o znaczeniu profilaktyki i wczesnego wykrywania nowotworów. W ramach tegorocznych działań Onkofundacja Alivia prowadzi ogólnopolską kampanię edukacyjną pod hasłem „Dbaj o siebie pełną piersią!”.
Kampania ma na celu zwiększenie świadomości społecznej, promocję badań mammograficznych oraz ułatwienie dostępu do informacji o profilaktyce. Na dedykowanej stronie internetowej dostępne są praktyczne wskazówki, materiały edukacyjne oraz lista placówek, w których można wykonać bezpłatne badania.
Aby poprawić sytuację epidemiologiczną raka piersi w Polsce, niezbędne jest wdrożenie działań systemowych. Konieczne jest zwiększenie dostępności mammografii w regionach o najniższej zgłaszalności, intensyfikacja kampanii informacyjnych oraz rozwój współpracy pomiędzy placówkami podstawowej opieki zdrowotnej a ośrodkami onkologicznymi.
Wczesne wykrywanie raka piersi znacząco zwiększa skuteczność leczenia i poprawia jakość życia pacjentek. Dlatego kluczową rolę w systemie ochrony zdrowia odgrywają lekarze podstawowej opieki zdrowotnej, którzy powinni aktywnie zachęcać pacjentki do wykonywania badań profilaktycznych.
Dowiedz się więcej – Nowy Gabinet Ginekologiczny: Polki wciąż nie korzystają z bezpłatnej mammografii
Więcej ciekawych artykułów w "Nowy Gabinet Ginekologiczny" - zamów prenumeratę lub kup prenumeratę w nasz
