Czym są standardy opieki okołoporodowej? Z jakich przywilejów może korzystać kobieta podczas ciąży, porodu i połogu? Jak wyglądają standardy w 2023 roku? Dlaczego są one ważne dla mam? Na te i inne pytania odpowiada w materiale położna Natalia Marcinów laureatka konkursu „Położna na medal”.

Co to są standardy opieki okołoporodowej?

Standard organizacyjny opieki okołoporodowej to standard medyczny określający m.in. opisy procedur medycznych. Standardy opracowują towarzystwa naukowe oraz zespoły ekspertów w poszczególnych dziedzinach medycyny na podstawie aktualnej wiedzy medycznej, w oparciu o dowody naukowe.
Zgodnie z punktem 1 postanowień ogólnych wspomnianego Rozporządzenia: „standard organizacyjny w podmiotach wykonujących działalność leczniczą udzielających świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie ciąży, porodu, połogu oraz nad noworodkiem określa poszczególne elementy organizacji opieki mającej na celu zapewnienie dobrego stanu zdrowia matki i dziecka, przy ograniczeniu do niezbędnych interwencji medycznych”.
Standard organizacyjny opieki okołoporodowej dotyczy opieki sprawowanej nad:
kobietą w okresie:
● ciąży;
● porodu;
● połogu;
noworodkiem.

Warto sprawdzić, co znajduje się w standardach opieki okołoporodowej i co jest ważne dla przyszłej rodzącej.

Kontrola ryzyka depresji poporodowej

Osoba która sprawuje opiekę nad ciężarną ma obowiązek kontroli pod kątem ryzyka depresji poporodowej. Kontrola będzie odbywała się w trzech etapach. Pierwszy etap odbędzie się w 11.-14. tygodniu ciąży, drugi w 33.-37. tygodniu, ostatni zaś już po porodzie, podczas wizyty położnej w miejscu pobytu matki i dziecka.
Bez względu na to, czy narodziny dziecka odbywają się siłami natury, czy przez cięcie cesarskie, warto zaplanować jego przebieg. Do tego celu warto stworzyć plan porodu, w którym przyszli rodzice mogą umieścić swoje życzenia, co do tego jak mają wyglądać narodziny malucha, jak i szczegóły dotyczące opieki okołoporodowej. Istotną kwestią jest przygotowanie planu porodu, wspólnie z położną. Zapewnia on ogromne poczucie bezpieczeństwa zarówno pacjentce, jak i położnej prowadzącej poród.
Dzięki temu położona jest świadoma oczekiwań pacjentki, a wszystkie wątpliwości przyszłej mamy związane z porodem zostaną rozwiane.

Wybór położnej, lekarza oraz miejsca porodu. Prawo do edukacji przedporodowej

Ciężarna ma prawo wybrać kto będzie sprawował nad nią opiekę - lekarz ginekolog czy położna. Od 2017 roku położna może prowadzić ciążę fizjologiczną, a w razie powikłań czy nieprawidłowości ma obowiązek skierować pacjentkę do lekarza.
Pomiędzy 21. a 26. tygodniem ciąży kobieta powinna też wybrać położną rodzinną, która będzie odpowiedzialna za przygotowanie do porodu oraz opiekę nad nią i maleństwem w okresie połogu. Lekarz prowadzący ciążę ma obowiązek kierować ciężarne do położnej POZ na bezpłatną edukację przedporodową. Fakt ten, musi zostać odnotowany w dokumentacji medycznej.
Kobieta w ciąży ma prawo wyboru miejsca porodu. Nie musi być to jednak szpital. Może ona urodzić w warunkach pozaszpitalnych w domu narodzin lub własnym domu. Ostateczna decyzja należy do kobiety, natomiast musi ona uwzględnić ewentualne czynniki ryzyka, które mogą się pojawić w trakcie ciąży.

Likwidacja obowiązkowej hospitalizacji po 41. tygodniu ciąży

W przypadku, gdy ciąża trwa dłużej niż 40 tygodni, obowiązkowe jest przeprowadzenie dodatkowego USG. Ciężarne po 40. tygodniu monitorowane są za pomocą KTG i USG, jednak już bez konieczności hospitalizacji, a w warunkach ambulatoryjnych.

Kompleksowa informacja na temat metod łagodzenia bólu porodowego

Rodząca ma prawo do poszanowania Swojej godności i intymności oraz może domagać się wyczerpujących informacji na temat toczących się działań, procedur czy realizacji planu porodu. Powinna być także poinformowana o dostępnych metodach łagodzenia bólu, mając jednocześnie możliwość decyzji o podejściu niefarmakologicznym, ze wskazaniem na ruch, masaż, immersję wodną a nawet akupunkturę lub akupresurę. Ingerencja w poród fizjologiczny jest dopuszczalna tylko w uzasadnionych przypadkach. Jeśli nie ma medycznych wskazań, personel medyczny powinien wystrzegać się niepotrzebnego przekłuwania pęcherza płodowego, aplikowania oksytocyny, opioidów, nacinania krocza czy przeprowadzenia porodu przez cesarskie cięcie. Rodząca decyduje także w kwestii golenia krocza i lewatywy oraz pozycji wygodnej do parcia, które powinno przebiegać w sposób spontaniczny, a nie wymuszony.
W trakcie porodu może jej towarzyszyć bliska, dowolnie wskazana przez nią osoba. Nie musi to być partner, może to być np. mama czy przyjaciółka.

Opieka nad noworodkiem

Wspólne chwile z maluszkiem są kluczowe od momentu narodzin, dlatego jeśli stan mamy i dziecka na to pozwala, zaleca się kontakt skóra do skóry na ok. 2 godziny – jest to czas na wzajemne oswajanie się z sytuacją oraz na zainicjowanie karmienia. Ocena stanu maluszka w oparciu o skalę APGAR powinna odbyć się podczas gdy leży on na brzuchu mamy. Noworodek powinien otrzymać witaminę K, witaminę D, szczepienia obowiązkowe oraz mieć zabezpieczony przedni odcinek oka (zabieg Credego). W ciągu pierwszych 12 godzin życia, dziecko powinno zostać poddane dokładnemu badaniu przez lekarza pediatrę lub neonatologa. Mama ma prawo być przy wszystkich zabiegach, jakie będą miały miejsce.

Jeśli z jakichś powodów dziecko nie będzie mogło być karmione mlekiem matki, zaleca się podawanie mleka z banku mleka a nie glukozy, wody, mieszanki czy mleka modyfikowanego, które może być podawane wyłącznie na skutek zalecenia lekarza w medycznie uzasadnionych przypadkach lub na wyraźną prośbę matki. Po powrocie do domu powinna odwiedzić kobietę wybrana przez nią położna środowiskowa. Powinno mieć to miejsce do 48h. Według obecnych standardów mama ma prawo do nie mniej niż 4 wizyt patronażowych, podczas których możesz liczyć na pomoc położnej w karmieniu piersią oraz w pielęgnacji maleństwa.
Określenie standardów opieki okołoporodowej to ważny krok w zakresie dbałości o prawa przysługujące ciężarnym. Dokument powstał w oparciu o konsultacje specjalistów z różnych środowisk z uwzględnieniem wytycznych WHO oraz osiągnięć współczesnej medycyny, dlatego warto zapoznać się z jego kompletną treścią i odpowiednio przygotować się do tego wyjątkowego wydarzenia, jakim są narodziny dziecka.

Wsparcie prawidłowej laktacji

Nowe standardy opieki okołoporodowej kładą duży nacisk na karmienie piersią oraz na podawanie dziecku mleka z banków mleka kobiecego w przypadku wcześniaków, które nie mogą być karmione mlekiem biologicznej matki.
Do wsparcia laktacji zaliczono również edukację przedporodową, wzmocnienie znaczenia nieprzerwanego kontaktu matki z dzieckiem bezpośrednio po porodzie, dostarczanie matce przez położną spójnych informacji w zakresie laktacji, a nawet podawanie dziecku na zlecenie lekarza lub zgodnie z decyzją matki sztucznego mleka.

Czy Standard Opieki Okołoporodowej jest potrzebny?

Standard wyraźnie wskazuje nam, jak należy postępować w opiece okołoporodowej. Każdej jednostce medycznej, która ma do czynienia z ciężarną, rodzącą czy położnicą powinno zależeć na spełnieniu Standardu Opieki Okołoporodowej.

Dokument Standardu Opieki Okołoporodowej to rozporządzenie ministerialne, a więc pacjentka może się na nie powołać, jeśli szpital niewystarczająco zadba o nią lub dziecko podczas ciąży, porodu i połogu. Spełnianie Standardów Opieki Okołoporodowej świadczy o profesjonalizmie oraz jakości świadczonych usług i sprzyja doskonaleniu opieki nad pacjentką i noworodkiem. Dzięki rozporządzeniu personel medyczny może również uzasadnić konieczność zakupu sprzętu do sali porodowej.

Standard Opieki Okołoporodowej to potrzebny dokument, który pozwala na uporządkowanie przepisów istotnych z punktu widzenia personelu medycznego, jak i pacjentki. Dzięki częstym aktualizacjom możliwe jest stworzenie jak najlepszych warunków ciąży, porodu i połogu.

Więcej informacji oraz treść rozporządzenia o standardach opieki okołoporodowej:
Standardy opieki okołoporodowej - Ministerstwo Zdrowia - Portal Gov.pl (www.gov.pl)

_______________________________
“Położna na medal” to kampania społeczno-edukacyjna prowadzona od 2014 roku. Zwraca uwagę na kwestie związane z koniecznością podnoszenia standardów i jakości opieki okołoporodowej w Polsce poprzez edukację i promocję dobrych praktyk. Jej celem jest również podnoszenie świadomości społecznej na temat roli położnych w opiece okołoporodowej.
Jednym z kluczowych elementów kampanii jest konkurs na najlepszą położną w Polsce. Zgłoszenia do tegorocznej, 10. edycji konkursu przyjmowane będą od 1 kwietnia do 30 września 2023 r. Głosy na nominowane położne można oddawać od 1 kwietnia do 31 grudnia 2023 roku. Oddawanie głosów odbywa się na stronie www.poloznanamedal.info
Mecenasem kampanii jest marka Oktaseptal.