Polska nadal stoi przed wyzwaniem zwiększenia uczestnictwa kobiet w badaniach profilaktycznych, takich jak mammografia i cytologia. Obecnie jedynie 31,9% Polek korzysta z mammografii w ramach programu NFZ, a zaledwie ponad 11% z cytologii. Eksperci są zgodni, że poprawa tej sytuacji nie wymaga rewolucyjnych reform, ale raczej konsekwentnego wdrażania prostych i skutecznych rozwiązań.

Bariery i możliwości

Przez lata dominowało przekonanie, że Polki unikają badań profilaktycznych z powodu strachu lub braku wiedzy. Jednak ta narracja ulega zmianie. Jak podkreśla Dorota Korycińska, prezeska Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej, podczas Dnia Profilaktyki w Senacie RP, wiele kobiet chętnie korzysta z bezpłatnych badań, jeśli tylko mają do nich dostęp.

Regularne badania przesiewowe są kluczowe w walce z rakiem piersi i szyjki macicy. Mammografia pozwala wykryć zmiany na wczesnym etapie, zwiększając szanse na całkowite wyleczenie. Cytologia umożliwia identyfikację zmian przed wystąpieniem objawów, a także wczesne wykrycie zakażenia wirusem HPV.

Proste rozwiązania

Eksperci wskazują na kilka prostych metod, które mogą zwiększyć uczestnictwo w badaniach profilaktycznych:

• Włączenie profilaktyki do medycyny pracy: Możliwość zapisania się na mammografię lub cytologię podczas wizyty u lekarza medycyny pracy. Pomimo wcześniejszych zapowiedzi, Ministerstwo Zdrowia nie prowadzi obecnie prac nad wdrożeniem tego rozwiązania.

• Imienne zaproszenia i komunikacja: Powrót do imiennych zaproszeń na badania oraz masowa wysyłka SMS-ów z linkami do rejestracji.

• Wykorzystanie Internetowego Konta Pacjenta: Umożliwienie łatwego dostępu do informacji i rejestracji na badania za pośrednictwem IKP.

Wyzwania systemowe

Polska wydaje na profilaktykę jedynie około 2% ogólnych wydatków na ochronę zdrowia, co jest najniższym wskaźnikiem w Unii Europejskiej. Eksperci podkreślają, że konieczne jest zwiększenie inwestycji w ten obszar oraz uczenie się od krajów, które osiągnęły sukcesy w profilaktyce, takich jak Dania czy Australia.

Nowe inicjatywy

W marcu 2025 roku do konsultacji publicznych trafił projekt rozporządzenia wprowadzający program „Moje zdrowie - bilans zdrowia osoby dorosłej”, który ma zastąpić program „Profilaktyka 40 PLUS”. Program ten obejmie umawianie pacjentek na badania w kierunku raka piersi i szyjki macicy. Ponadto, projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej wprowadza system e-rejestracji wizyt, co może ułatwić dostęp do badań profilaktycznych.

Podsumowanie

Poprawa uczestnictwa Polek w badaniach profilaktycznych wymaga nie tylko prostych rozwiązań, ale także systemowych zmian i zwiększenia inwestycji w profilaktykę. Wykorzystanie dostępnych narzędzi i uczenie się od innych krajów może pomóc w osiągnięciu lepszych wyników w walce z nowotworami kobiecymi.