Podstawowym zadaniem Rzecznika Praw Pacjenta, zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta¹ (dalej: ustawa) jest ochrona praw pacjentów, określonych w niniejszej ustawie oraz przepisach odrębnych.

Uprzejmie informuję, iż docierają do mnie informacje o trudnościach pacjentów w zakresie podawania im w podmiotach leczniczych (mających zawartą umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia) produktów leczniczych nierefundowanych ze środków publicznych. Przedmiotowy problem jest również szeroko komentowany przez media w związku z istniejącymi oczekiwaniami społecznymi².

Zauważyć należy, iż obecnie brak jest jednoznacznych norm prawnych w zakresie możliwości współdziałania pacjenta i podmiotu wykonującego działalność leczniczą w zakresie współpłacenia w dostępnie do określonych technologii lekowych. Zgodnie z art. 47d ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych³ w przypadku uzasadnionej i wynikającej ze wskazań aktualnej wiedzy medycznej potrzeby zastosowania u świadczeniobiorcy leku, który nie jest finansowany ze środków publicznych w danym wskazaniu, jeżeli jest to niezbędne dla ratowania życia lub zdrowia świadczeniobiorcy we wskazaniu występującym u jednostkowych pacjentów, a zostały już wyczerpane u danego świadczeniobiorcy wszystkie możliwe do zastosowania w tym wskazaniu dostępne technologie medyczne finansowane ze środków publicznych, minister właściwy do spraw zdrowia może wydać, w drodze decyzji administracyjnej, zgodę na pokrycie kosztów tego leku w ramach ratunkowego dostępu
do technologii lekowej. Zgoda jest wydawana na okres terapii nie dłuższy niż 3 miesiące albo trzy cykle leczenia na wniosek świadczeniodawcy posiadającego w dniu złożenia wniosku zawartą umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

Wprowadzenie powyższego rozwiązania, jak wynika z przeprowadzonych analiz, spowodowało utrudnienia w możliwości aplikacji na wniosek pacjenta produktów leczniczych zakupionych ze środków pochodzących z darowizn. W związku z treścią obowiązujących
norm prawnych, personel podmiotów leczniczych przedstawia wątpliwości w zakresie legalności i celowości podjęcia czynności podania produktu leczniczego pozyskanego we współdziałaniu z pacjentem. Podmiot leczniczy każdorazowo ocenia zasadność udzielenia pomocy zgłaszającemu się pacjentowi w ramach systemu świadczeń publicznych finansowanych ze środków publicznych i rozważa ryzyko zrealizowania takiej usługi w obszarze prawnym i finansowym. Natomiast personel medyczny musi dokonać interpretacji i celowości zastosowania takich aktów prawnych jak: ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (w zakresie obowiązku wytworzenia dokumentacji medycznej i późniejszego jej przechowywania); ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty⁴ (ocena wpływu podania produktu leczniczego na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta i zakresu odpowiedzialności lekarza) oraz ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne⁵ (w zakresie dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego). Przedmiotowa sytuacja wymaga od personelu podmiotu leczniczego skomplikowanej analizy prawnej w chwili, gdy najważniejsza jest potrzeba pomocy choremu pacjentowi. Interpretacja wszystkich przepisów prawnych mających zastosowanie w niniejszej sytuacji często prowadzi personel medyczny do wniosku, iż istnieją przeszkody w podaniu produktu leczniczego
pozyskanego we współpracy z pacjentem w ramach świadczeń finansowanych ze środków publicznych, pomimo iż w ocenie personelu medycznego jego aplikacja byłaby celowa i bezpieczna.

W świetle powyższego chciałbym zauważyć, iż dla wielu pacjentów - świadomych ograniczeń publicznego limitu finansowania świadczeń zdrowotnych - do zaakceptowania jest możliwość pozyskania środków finansowych z własnej inicjatywy, jeżeli tymi działaniami mogą wpłynąć na poprawę stanu zdrowia swojego lub swoich bliskich.

Wobec powyższego, działając na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 7 ustawy, proszę Pana Ministra o stanowisko w przedmiotowej sprawie, w szczególności w zakresie możliwych zmian legislacyjnych pozwalających na jednoznaczną interpretację przepisów w tym zakresie.

Jednocześnie wskazuję, iż problem, z którym obecnie mierzą się ciężko chorzy pacjenci, wynika częściowo z dokonanej interpretacji obowiązującego przepisu prawnego w zakresie ratunkowego dostępu do technologii lekowej. Wobec powyższego, jeżeli w ocenie Pana Ministra brak jest możliwości podjęcia działań dalej idących, proszę o rozważenie wprowadzenia w rozdziale 3a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jednoznacznego wskazania, iż przedłożenie wniosku o dostęp do ratunkowych technologii medycznych nie wyklucza podania innych nierefundowanych produktów leczniczych w porozumieniu z pacjentem, pod warunkiem poinformowania Ministerstwa Zdrowia o tym fakcie, jeżeli doszło do wszczęcia postępowania o którym wyżej mowa. Proponowany kierunek zmian obowiązujących przepisów mógłby złagodzić niekorzystaną dla pacjentów sytuację odmowy udzielenia pomocy. W tym miejscu zapewniam, iż widzę również zagrożenia związane z możliwością nadużywania procedury podawania produktów leczniczych nierefundowanych. Uważam jednak, iż każdy pacjent jako autonomiczna jednostka ma prawo podjąć swobodną decyzję w zakresie swojego dobrostanu psychicznego i fizycznego we współpracy z lekarzem.

Żywię głęboką nadzieję, na wypracowanie optymalnego modelu współpracy płatnika publicznego z obywatelem, w sytuacji reglamentacji niektórych procedur medycznych spowodowanych aktualnymi możliwościami finansowymi systemu.

¹ Dz. U. z 2017 r. poz. 1318 ze zm.
² http://www.medexpress.pl/pacjenci-kupuja-nierefundowane-leki-na-raka-a-osrodki-nie-moga-ichpodawac/69346
³ Dz.U. z 2017 r. poz. 1938
⁴ Dz. U. z 2017 r. poz. 125 ze zm.
⁵ Dz.U. z 2017 r. poz. 2211

 

Warszawa, dnia 27 lutego 2018 r.