W terapiach zmian zanikowych bardzo ważny jest odpowiedni poziom nawilżenia i elastyczności tkankowej. To on decyduje o powodzeniu terapii. Preparaty do łagodzenia skutków zmian zanikowych powinny hamować utratę wody z tkanek, nawilżać je i zwiększać ich elastyczność. Takie właściwości może dać jedynie połączenie kilku składników.

 

 

• Nawet 55% kobiet w okresie menopauzy doświadcza dyskomfortu związanego z suchością pochwy, a ponad 32% cierpi na dyspareunię

• Analizując sumaryczne działanie składników preparatu można stwierdzić, że Hexagyn żel wpływa korzystnie na rewitalizację błony śluzowej sromu i pochwy, który przywraca odpowiedni poziom nawilżenia i elastyczności tkankowej, zapewniając jednocześnie korzystne działanie lubrykujące

• Zgodnie z wytycznymi North American Menopause Society, w niehormonalnym leczeniu atrofii oraz dystrofii pochwy zaleca się stosowanie preparatów nawilżających pochwę oraz lubrykantów

 

Problem jest dosyć istotny, albowiem nawet 55% kobiet w okresie menopauzy doświadcza dyskomfortu związanego z suchością pochwy, a ponad 32% cierpi na dyspareunię, czyli ból odczuwany w trakcie stosunku płciowego. Z kolei 10% kobiet odczuwa pieczenie i świąd pochwy.
Zanikowe zapalenie pochwy (ZZP) może występować również u młodych kobiet z zaburzeniami hormonalnymi. Ocenia się, że prawie połowa kobiet z ZZP cierpi na dysurię i nawracające zapalenia układu moczowego. Zgodnie z wytycznymi North American Menopause Society, w niehormonalnym leczeniu atrofii oraz dystrofii pochwy zaleca się stosowanie preparatów nawilżających pochwę oraz lubrykantów. Z kolei, w leczeniu hormonalnym stosowane są przede wszystkim estrogeny.

Terapia zmian zanikowych - Anhydrobioza

Coraz częściej w praktyce ginekologicznej spotykamy się z określeniem anhydrobioza (z języka greckiego „życie bez wody”). Po raz pierwszy pojęcie to do nauki wprowadził holenderski przyrodnik Antoni van Leeuwenhoek w 1702 roku. Oznacza ono brak trwałych uszkodzeń organizmu, poddanego ekstremalnemu odwodnieniu, z jednoczesnym obniżeniem aktywności biologicznej lub życiowej komórek oraz tkanek, spowodowanej brakiem odpowiedniej ilości wody.
Zjawisko anhydrobiozy zostało wykorzystane przy tworzeniu preparatu Hexagyn żel. Jest to preparat w postaci żelu dopochwowego, o miejscowym działaniu i szerokim spektrum stosowania. W jego skład wchodzi opatentowana formuła Tri-SolveP , w której wykorzystano następujące składniki: ceramidy fosfolipidowe NS 1%, trehalozę 2%, lecytynę, witaminę E oraz kwas hialuronowy.
Preparat ten jest nowym wskazaniem w niehormonalnym leczeniu zmian zanikowych. Dzięki odpowiednio dobranemu składowi, preparat wzmacnia barierę lipidową, hamuje utratę wody z tkanek (ceramidy), ma silne właściwości regeneracyjne i ochronne (trehaloza, lecytyna) oraz nawilża i utrzymuje elastyczność i napięcie tkanek (HA).

Terapia zmian zanikowych - Ceramidy

Wzmacniają one przede wszystkim barierę lipidową, hamują utratę wody z tkanek i powierzchni błony śluzowej. Stanowią ważne spoiwo, wypełniające przestrzeń międzykomórkową. Wraz z korneocytami zapewniają nieprzepuszczalną powłokę dla wody (utrzymują ją w naskórku), tym samym decydują do pewnego stopnia o elastyczności powierzchniowej warstwy naskórka. Innymi słowy w sposób czynny uczestniczą w utrzymaniu homeostazy skóry. Ceramidy występują również w samych komórkach, spełniając nie tylko funkcję strukturalną jako składnik błon komórkowych, ale w sposób aktywny uczestniczą w regulacji komórkowych procesów metabolicznych, takich jak: proliferacja, różnicowanie się komórek i apoptoza.
Ceramidy to liczna grupa lipidów (obecnie wyróżnia się przynajmniej dziewięć ich typów), spełniające rolę bioprotektora skóry, w szczególności warstwy rogowej.
W jej skład wchodzą unikatowe cząsteczki tychże związków. Fizjologiczny poziom ceramidów w poszczególnych warstwach naskórka zapewniają trzy szlaki ich biosyntezy. Warstwę rogową skóry przyrównuje się do „ muru z cegieł”, rolę „cegieł w murze” pełnią korneocyty (spłaszczone i pozbawione jąder komórki), natomiast kompleksy lipidów spełnia rolę „spoiny murarskiej”. Koncepcja „cegieł i spoiny” została po raz pierwszy opisana w 1983 roku przez Petera Eliasa, który przedstawił wizualizację warstwy rogowej naskórka (stratum corneum), porównując ją do muru ceglanego (brickwall), z korneocytami jako cegłami i niepolarnymi lipidami, pełniącymi funkcję spoiny murarskiej. Rozszerzając model Eliasa, zgodnie z sugestią Corka, korneodesmosomy można uznać za pręty żelazne, biegnące przez otwory w cegłach i nadające całej konstrukcji odpowiedniej wytrzymałości na rozciąganie.
W preparacie Hexagyn żel ceramidy fosfolipidowe NS tworzą ochronny płaszcz z fosfolipidów, zapewniając śluzówce ochronę przed utratą wody, stanowiąc jednocześnie nieprzepuszczalną barierę dla mikroorganizmów. Błony śluzowe pozbawione ceramidów stają się mniej elastyczne, cieńsze, a także bardziej podatne na uszkodzenia mechaniczne. Dzięki swej budowie ceramidy charakteryzują się zdolnością do głębokiego wnikania w przestrzenie międzykomórkowe, prowadząc tym samym do zwiększenia stabilności struktur komórkowych. Jedną z kluczowych funkcji ceramidów jest korzystny ich wpływ na TEWL (Transepidermal Water Loss), czyli ochronę przed przeznaskórkową utratą wody, której konsekwencją kliniczną jest: suchość skóry, obniżony próg świądu, duża wrażliwość na nieswoiste bodźce drażniące, skłonność do rozwoju stanów zapalnych, a także zwiększona penetracja alergenów i czynników drażniących.
Obniżenie poziomu wody w tkankach prowadzi nieuchronnie do uszkodzenia fibroblastów, jak również macierzy komórkowej, doprowadzając wtórnie do zaburzeń w syntezie kolagenu i elastyny. Anhydrobioza, czyli proces dehydratacji tkankowej prowadzi z kolei do uszkodzenia błon komórkowych, a w konsekwencji do uszkodzenia tkanek i skóry właściwej. TEWL to proces zależny od wielu czynników, takich jak: wiek osobniczy, ogólny stan zdrowia, rodzaju stosowanych leków, terapii hormonalnych, rodzaju diety – zwłaszcza tej ubogiej w tłuszcze, a także czynników zewnętrznych, wśród których można wymienić temperaturę i wilgotność. Zastosowanie ceramidów w preparatach ginekologicznych ma na celu m.in. zmniejszenie procesu TEWL.

Terapia zmian zanikowych - Trehaloza

Ma silne właściwości regeneracyjne i ochronne, prowadzi do hydratacji struktur komórkowych. Jest organicznym naturalnym związkiem chemicznym z grupy cukrów, występującym u niektórych gatunków owadów, a także w grzybach i drożdżach. Chemicznie jest to disacharyd, złożony z dwóch cząsteczek glukozy, połączonych wiązaniem O-glikozydowym. Trehaloza jest trawiona w organizmie ludzkim przez enzym trehalazę, występujący w jelicie cienkim. W wyniku tego procesu powstają dwie cząsteczki alfa D-glukozy. Dzięki unikatowym właściwościom wysokiej hydrofilności, połączonej z chemiczną stabilnością, od wielu lat trehaloza stosowana jest w medycynie jako substancja zapobiegająca utracie wody. Eliminuje ona uszkodzenia wywołane odwodnieniem struktur komórkowych i tkanek, np. jako składnik płynu do przechowywania narządów przeznaczonych do transplantacji, w leczeniu i profilaktyce chorób oczu oraz w transporcie krwi (hamuje okres rozkładu krwinek czerwonych). W medycynie estetycznej trehaloza z powodzeniem znalazła zastosowanie w terapiach opóźniających procesy starzenia tkankowego, w wakcynologii jako dodatek do szczepionek, zwiększający termostabilność produktów. Odrębną gałęzią stosowania trehalozy jest inżynieria genetyczna. Mimo że trehaloza nie jest syntetyzowana przez organizm ludzki, to dzięki swoim właściwościom bioprotekcyjnym (działanie ochronne i odbudowa błon komórkowych, struktur białkowych i lipidowych) coraz częściej wykorzystywana jest w licznych terapiach. Trehaloza chroni komórki przed utratą funkcji życiowych, powstałych w wyniku: procesu silnego odwodnienia, wysokich lub niskich temperatur, a także niekorzystnych czynników zewnętrznych. Stosowana w medycynie w stężeniu 2% charakteryzuje się silnymi właściwościami hydratacyjnymi w stosunku do tkanek ludzkich, zmniejszając jednocześnie niekorzystną aktywność cytokinin prozapalnych.

Terapia zmian zanikowych - Liposomy

Zostały odkryte w 1961 roku metodą hydratacji lipidu przez angielskiego hematologa Alexa Benghama z Uniwersytetu w Babraham. Liposomy są mikrocząstkami lipidowymi, pozwalającymi na przetransportowanie w głąb skóry substancji aktywnych (nanonośniki), w tym: hormonów, enzymów, antybiotyków oraz różnego rodzaju leków. Ich budowa przypomina budowę miceli, wiążących funkcje hydrofobowe z hydrofilowymi. Ich naturalne pochodzenie czyni je bezpiecznymi dla błon komórkowych, a dzięki swym właściwościom biofizycznym liposomy wzmacniają naturalną barierę hydrolipidową.

Terapia zmian zanikowych - Kwas hialuronowy

Nawilża i utrzymuje elastyczność i napięcie tkanek. W organizmie ludzkim cząsteczka kwasu hialuronowego (HA) wiąże duże ilości wody – jedna cząsteczka HA jest w stanie związać aż 250 cząsteczek wody. Właściwości higroskopijne w macierzy komórkowej wpływają na uwodnienie skóry i błon śluzowych, nadając im lepkość, sprężystość i plastyczność. Mechanizm działania HA opiera się na jego właściwościach hydrofilowych oraz zdolności tworzenia plastycznego żelu, umożliwiającego przebieg procesu dyfuzji związków rozpuszczalnych w wodzie i migracji komórek. HA pobudza aktywność i migrację limfocytów. Dotyczy to także innych mediatorów procesu zapalnego. Ma to istotne znaczenie w procesie gojenia się uszkodzeń, które powstały w obrębie skóry i błon śluzowych.
Liczne badania kliniczne potwierdziły działania: przeciwzapalne, przeciwwysiękowe i antyoksydacyjne HA.
Na oddzielną uwagę zasługuje wpływ kwasu na proces angiogenezy. W zależności od masy cząsteczkowej i stężenia, HA może pobudzać angiogenezę (dotyczy to mniejszych cząsteczek – HA-oligomery) lub ją hamować (większe cząsteczki).
Te charakterystyczne cechy HA powodują, że proces gojenia się ran, z zastosowaniem egzogennego kwasu hialuronowego, przebiega podobnie jak gojenie płodowe, czyli bez tworzenia się blizn. Należy nadmienić, że duże cząsteczki HA pobudzają syntezę kolagenu typu III, charakterystycznego dla procesów bliznowacenia i włóknienia, nie pobudzają natomiast syntezy kolagenu typu I. Najnowsze badania wykazały, że fragmenty HA o niskiej masie cząsteczkowej są najlepiej dostosowane do dostarczania białek i peptydów w przewlekłym leczeniu ran. Każdy uraz, niezależnie od jego charakteru, zapoczątkowuje kaskadę zjawisk biochemiczno-biomolekularnych, których celem nadrzędnym jest szybka naprawa uszkodzonej tkanki. Niezależnie od typu naprawy (pierwotnej czy wtórnej) HA odgrywa istotną rolę we wszystkich fazach procesu gojenia się ran, uszkodzeń skóry, a także błon śluzowych, np. pochwy.
Utrata wody z tkanek, jak również z błon śluzowych jest jedną z głównych przyczyn zmian komórkowych, zachodzących w błonie śluzowej pochwy. Zjawisko to wiąże się integralnie z utratą elastyczności ścian pochwy, zmniejszeniem napięcia na jej ścianach, a także obniżonym nawilżaniem, co w konsekwencji prowadzi do objawów takich jak: świąd, pieczenie oraz brak fizjologicznego nawilżenia, wynikającego z suchości, potęgowanej objawami dyspareunii i atrofii.

Terapia zmian zanikowych - Lecytyna

To grupa organicznych związków chemicznych, zaliczanych do fosfolipidów, w których reszta fosforanowa zestryfikowana jest choliną. W ujęciu żywieniowym nazwa „lecytyna” może obejmować także inne fosfolipidy, np. kefaliny (fosfatydyloetanoloaminy) lub fosfatydyloinozytol.
Lecytyna po raz pierwszy została wyekstrahowana z żółtek kurzych jaj. Jej obecność potwierdzono w rzepaku, słoneczniku, ziarnach soi, a także w zwierzętach morskich (głównie w rybach). W organizmie ludzkim lecytyna jest obecna w każdej komórce ciała, wchodząc w skład błon komórkowych. Bierze ona udział także w procesach przemiany materii, będąc bardzo ważnym elementem składowym mózgu i tkanki nerwowej – chroni osłonkę mielinową. Stanowi również barierę ochronną dla ścian żołądka, biorąc czynny udział w gospodarce cholesterolem.

Żel Hexagyn

Analizując sumaryczne działanie składników preparatu można stwierdzić, że Hexagyn żel wpływa korzystnie na rewitalizację błony śluzowej sromu i pochwy, który przywraca odpowiedni poziom nawilżenia i elastyczności tkankowej, zapewniając jednocześnie korzystne działanie lubrykujące.
Dlatego użycie tego żelu ma wiele wskazań terapeutycznych. Przede wszystkim w takich przypadkach jak: suchość i brak nawilżenia pochwy i okolic sromu, atrofia błon śluzowych, bóle w trakcie stosunku (dyspareunia), podrażnienie lub pieczenie oraz świąd okolic sromu i pochwy. Preparat ten można z powodzeniem zastosować także w regeneracji błony śluzowej pochwy, np. po porodzie czy po zabiegach ginekologicznych i chirurgicznych lub po prostu jako lubrykant przed stosunkiem (nie uszkadza prezerwatyw).

Autor: lek. med. Jacek Tulimowski

 

Cytat: Tulimowski J; Nowe trendy w niehormonalnej terapii zmian zanikowych w obrębie układu moczowo-płciowego; Nowy Gabinet Ginekologiczny; 2021 (4)

____________________________
Dowiedz się więcej:

Więcej artykułów w "Nowy Gabinet Ginekologiczny" - zamów prenumeratę lub kup prenumeratę w naszym sklepie.