Higiena kikuta pępowinowego z pozoru mogłaby się wydawać trudnym zadaniem dla młodej mamy. Pielęgnacja kikuta nie musi oznaczać stresu i obaw. Staje się to znacznie łatwiejsze, gdy mama małego dziecka pozna i zapamięta kilka wskazówek. Na co zwrócić uwagę i co jest ważne podczas pielęgnacji radzi Arleta Kwiatkowska–Król, położna i Ambasadorka kampanii „Położna na medal”.

 

Co to jest kikut pępowinowy?

Kikut pępowinowy jest pozostałością po sieci naczyń krwionośnych, które podczas ciąży łączą dziecko z łożyskiem mamy. Pępowiną do organizmu rozwijającego się płodu dostarczany jest pokarm, składniki odżywcze, tlen, a następnie usuwane są produkty przemiany materii. Po porodzie położna zaciska plastikową klamerkę na pępowinie i odcina ją na długości około 2cm od powierzchni skóry noworodka. W pierwszych godzinach po porodzie kikut pępowinowy ma kolor biało–niebieski, jest wilgotny i widoczne są na nim przebiegające naczynia krwionośne. W ciągu kolejnych godzin obkurcza się i zmienia barwę na żółto–brązową i czarno–brązową.

Jak pielęgnować ?     

Po porodzie pępowina z założoną klamerką zabezpieczona zostaje jałowym gazikiem, który przy pierwszej toalecie zostaje usunięty. W trakcie pobytu w szpitalu stosuję się tzw. „suchą pielęgnację”. Zaleca się w pierwszych godzinach po narodzeniu dziecka kontakt z matką „skóra do skóry”, mający na celu kolonizację ciała noworodka bakteriami matki. Jeśli hospitalizacja przedłuża się, do pielęgnacji stosuje się środek antyseptyczny, zawierający w składzie octenidynę. Gojenie następuje poprzez wysychanie i twardnienie kikuta, a następnie oddzielenie się go od podstawy pępka.

Co powinna wiedzieć młoda mama

Od 2010 roku nie stosuje się produktów alkoholowych do pielęgnacji okolic pępka. Drażnią skórę, przenikają przez nią i są dla niej toksyczne. Światowa organizacja zdrowia zaleca „suchą pielęgnację” kikuta pępowinowego. Każdorazowo podczas kąpieli należy umyć dokładnie cały kikut z uwzględnieniem jego nasady oraz otaczającej kikut skóry. Użyć łagodnych środków myjących i spłukać wodą. W przypadku zabrudzeń smółką lub moczem podczas zmiany pieluszki obowiązuje zasada umycia środkiem myjącym. Należy pamiętać, że przy pielęgnacji kikuta pępowinowego nie należy rutynowo stosować środków dezynfekujących, kremów, posypek oraz nie nakładać gazików. Natomiast utrzymywać pępek suchy z dostępem do powietrza. Podstawową zasadą, którą powinny kierować się młode mamy przy zmianie pieluszki, jest założenie jej poniżej linii kikuta w celu lepszego dostępu do powietrza, co sprzyja procesowi gojenia i przyspiesza odpadnięcie suchej końcówki. Kikut odpada między 2 a 15 dniem życia dziecka.

Co powinno zaniepokoić mamę

Młoda mama musi mieć na uwadze, że przy pielęgnacji kikuta pępowinowego pod żadnym pozorem nie wolno odrywać go nawet wtedy, gdy długo nie odpada lub jest częściowo oddzielony. Takie działanie może wywołać krwawienie lub infekcję. Jeżeli kikut nie ulegnie oddzieleniu po 15 dobie życia dziecka, należy skontaktować się z położna lub pediatrą w celu oceny sytuacji. Warto mieć również na uwadze, że przy fizjologicznym procesie gojenia może pojawić się niewielka ilość mętnej wydzieliny. Należy obserwować zmieniający się charakter wydzieliny, a jeżeli zajdzie taka potrzeba, skontaktować się z lekarzem.
Zaczerwienienie wokół pępka oraz objawy ogólne tj. podwyższona temperatura ciała, zmiana zachowania dziecka, mogą świadczyć o zakażeniu kikuta pępowinowego. Może o tym świadczyć również zbyt obfite krwawienie z przyczepu pępowinowego. Przy prawidłowym oddzielaniu jest to jedynie delikatne krwawienie. Gnilna woń  wyczuwalna w okolicach kikuta pępowinowego może być oznaką nieprawidłowości, gdyż odpowiednie gojenie odbywa się bezzapachowo.

Młoda mama jest pełna obaw, czy poradzi sobie z pielęgnacją noworodka, a higiena pępka napawa strachem. Poznając i stosując podstawowe zasady działania każda mama przejdzie przez proces pielęgnacji bez kłopotu.