Do jednych z najczęściej diagnozowanych przyczyn niepłodności w Polsce należy niedrożność jajowodów. Dotyczy ona już co czwartej kobiety, która stara się o dziecko. Zaburzenie to nie wywołuje bólu, dlatego często wykrywane jest dopiero w trakcie badań diagnostycznych prowadzonych przez lekarza ginekologa w celu określenia powodu problemu z zajściem w ciążę.

Jajowody to 15-20 centymetrowe rurki, które odchodzą od macicy i „przechwytują” komórkę jajową z jajnika. Nimi właśnie transportowane są plemniki do bańki jajowodu, gdzie komórka jajowa zostaje zapłodniona i rozwija się zarodek, który następnie trafia do jamy macicy. Średnica jajowodu jest bardzo niewielka, tj. w miejscu, gdzie uchodzi on do jamy macicy wynosi zaledwie 0,5 mm. Dlatego nawet najmniejsze zwężenie może spowodować komplikacje, a co za tym idzie – problem z zajściem w ciążę.

Przyczyny niedrożności

Zablokowane jajowody to również wynik, m.in. przewlekłych stanów zapalnych przydatków (jajników i jajowodów), wywołanych przez bakterie chorób przenoszonych drogą płciową, np. chlamydię. Dodatkowo w procesie zapalnym może dojść do wytworzenia się zrostów okołojajowodowych, które uniemożliwiają wychwycenie komórki jajowej. Operacje w okolicy jamy brzusznej (np. wyrostka robaczkowego) bądź miednicy małej również zwiększają ryzyko uszkodzenia jajowodu i powstawania zrostów, czyli blizn zwężających ich światło. Kolejnym czynnikiem mogącym ograniczać drożność jest także endometrioza, tj. pojawianie się ognisk błony śluzowej wyściełającej macicę, poza jej obrębem, m.in. właśnie w świetle jajowodów.

Diagnostyka

Lekarz sprawdza drożność jajowodów, podając do jamy macicy i jajowodów środek kontrastujący i obserwując w czasie rzeczywistym, za pomocą ultrasonografu bądź aparatu rentgenowskiego jego przepływ przez narządy rodne. Jeśli substancja swobodnie przedostanie się do jamy brzusznej, oznacza to, że jajowody są drożne. By zweryfikować wynik tego badania, czasami wykonywany jest także zabieg laparoskopowy z podaniem błękitu metylowego. Lekarz przez małe nacięcia na brzuchu wprowadza narzędzia, podaje barwnik i obserwuje, czy przepływa on przez jajowody do jamy brzusznej. Zabieg ten przeprowadza się przy ogólnym znieczuleniu pacjentki. – wyjaśnia prof. Sławomir Wołczyński, ekspert Ośrodka Studiów nad Płodnością Człowieka.

Sposoby leczenia niepłodności w przypadku niedrożności jajowodów

Zazwyczaj proces zapalny dotyka dwóch jajowodów i wtedy oba są uszkodzone. Czasami dotyczy jednego, np. kiedy powstaje wodniak. Jajowód zamknięty jest wówczas od strony jajnika i wypełniony płynem, który wylewa się do jamy macicy. Usunięcie takiego jajowodu poprawia płodność, ale niestety w takiej sytuacji funkcjonowanie drugiego bywa zaburzone. – dodaje profesor – Jeżeli stwierdzimy zrosty okołojajowodowe, a samo światło jajowodu nie jest zwężone, usunięcie ich za pomocą laparoskopu zwiększa szansę Pacjentki na naturalne poczęcie. Najskuteczniejszym sposobem leczenia niepłodności w przypadku wystąpienia niedrożności jajowodów jest przeprowadzenie zabiegu zapłodnienia pozaustrojowego.